Verpleeghuisnorm van Hugo Borst niet realistisch

Het is geen prettige constatering maar het moet wel worden erkend: het voorstel van Hugo Borst c.s. om de personeelsinzet voor ouderen in verpleeghuizen te verdubbelen, is niet realistisch. En al helemaal niet op de korte termijn. Daarvoor zijn twee simpele redenen.

Arbeidsmarkt verkrapt

De belangrijkste is dat het personeel er gewoonweg niet is. Er werken momenteel ongeveer 250.000 mensen in de verpleeghuizen. Als op acht bewoners permanent twee zorgmedewerkers zouden ‘staan’ – de nachten niet meegerekend – dan moet dit aantal  landelijk worden uitgebreid met ongeveer 45 procent, zo’n 115.000 medewerkers. Die zijn er niet. Sterker nog, de verpleeghuizen hebben juist moeite om vacatures ingevuld te krijgen. De arbeidsmarkt is aan het verkrappen en de demografische ontwikkeling doet vermoeden dat die krapte structureel is. Een forse uitbreiding van geschoolde professionele medewerkers is daarom op de korte termijn onmogelijk. Op de langere termijn zou met draconische maatregelen in theorie een flinke groei in de sector kunnen worden gerealiseerd, maar dan moeten we nu snel beginnen met flink te investeren in het onderwijs. Als dat al zou lukken, moet vervolgens een groot deel van de huidige generatie mbo-leerlingen gemotiveerd worden om de zorg in te gaan. De kans daarop is niet echt groot. De door Borst gewenste inzet van extra personeel is dus op de Nederlandse arbeidsmarkt niet te realiseren. Met enige creativiteit zouden we nog wel naar het buitenland kunnen kijken, zij het dat er dan behoorlijke obstakels opdoemen zoals de afstemming van diploma’s en het leren van de Nederlandse taal.

Enorme stijging van kosten

En dan natuurlijk de betaalbaarheid van dit plan. Want daar zit het tweede manco van het voorstel. Deze maatregel zou – als hij al te realiseren is – naar schatting 2,7 miljard euro gaan kosten, een stijging van 30 procent in de ouderenzorg, die op dit moment ongeveer 9 miljard kost. De totale kosten van de Nederlandse gezondheidszorg zouden daardoor zo’n 3,5 procent extra stijgen. Dat getal zegt misschien niet veel, maar uitgedrukt in extra premie per Nederlander, praten we over zo’n dikke 200 euro per jaar meer, lees zo’n 500 euro per gezin! En dat boven op de normale jaarlijkse stijging van de ziektekostenpremie, die dit jaar zo’n 120 euro bedroeg. De budgettaire kaders die dit kabinet en de meeste politieke partijen stellen, worden dan aan alle kanten overschreden, dus dat gaat niet gebeuren. Martin van Rijn heeft met veel moeite extra budget voor 2017 aangekondigd ter hoogte van 400 miljoen. Een buitengewoon mooie stap voor onze sector maar het dekt nog geen 20 procent van het plan van Borst. Kortom, de norm die Borst voorstelt is niet uitvoerbaar, zeker niet op de korte termijn, en is bovendien onbetaalbaar.

Te veel managers

In zijn plan suggereert Borst overigens dat de financiering gevonden zou kunnen worden door het aantal managers in de zorg drastisch te verlagen. Een makkelijk te scoren punt bij het Nederlandse publiek dat door veel framing van enkele politici en journalisten is gaan denken dat er te veel managers rondlopen in de ouderenzorg. Ook een misverstand. In onze organisatie bijvoorbeeld kennen we een spanne van ongeveer 1 manager op 80 medewerkers in de verpleeghuizen en zelfs 1 manager op 250 medewerkers in de thuiszorg, een ratio waarop menig bedrijf of ministerie jaloers zal zijn. Zelfs als we alle zorgbestuurders in deze sector direct met ontslag zouden sturen, levert dit, behalve stuurloze organisaties, een maximale financiering op van 3 procent van de kosten van het voorstel van Borst. Dus daar hoef je het niet te zoeken.

Alternatieven

Het zou de journalist Borst sieren als hij de makkelijke maar weinig behulpzame frames van sommige politici en journalisten even zou laten voor wat ze zijn. Zoek realistische alternatieven. Die zijn er, maar dan moet je wel bereid zijn om in de blinde hoek van onze verzorgingsstaat te kijken. Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw maken we onszelf wijs dat kwetsbare ouderen, eenmaal over de drempel van het verpleeghuis, alleen door professionele zorgverleners kunnen worden ondersteund. Maar in veel buitenlanden is – en in het vooroorlogse Nederland was dat helemaal niet logisch. Het is juist de familie die een belangrijke rol heeft bij de ondersteuning van kwetsbare ouderen. Als we nou de zorgprofessionals in Nederland inzetten voor vooral de benodigde verpleging en verzorging van onze ouderen, dan is er helemaal geen tekort. Maar dan moet de familie wel gewoon mee gaan doen om te zorgen dat er ook voldoende aandacht is voor deze mensen. Als verpleegkundigen en verzorgenden in een goede balans samenwerken met de familie van de bewoners dan is het plan-Borst per direct gerealiseerd en dus overbodig.

Jeroen van den Oever, bestuurder Fundis

——————-
Interview

Beluister ook het interview van Jeroen van den Oever bij Radio 1.